Phnom Penh

10 mei

Vanmorgen vertrokken op een hele schappelijke tijd. We gaan om half 11 met de bus en twee uur later zijn we ook al in Phnom Penh. Dit is de hoofdstadstad en heeft 1,3 miljoen inwoners. We zijn van plan hier om een paar dagen te blijven. Om ook wat meer van de vreselijke geschiedenis van het land te weten te komen willen hier verschillende dingen bezoeken waaronder het Tuol Sleng Museum (S-21). Dit is in de tijd van Khmer Rouge (Pol Pot) een gevangenis geweest waar ze mensen hebben overhoord en mishandeld. En we willen naar de Killing Fields, waar de mensen op een afschuwelijke manier werden vermoord. Het is een heel heftige tijd geweest dat diepe littekens heeft achtergelaten. En dat te bedenken dat het nog maar ruim 30 jaar geleden is gebeurd.

We komen aan in het hotel en komen bij toeval Hinke tegen. Een meisje uit Friesland die we al een keer eerder deze reis tegen zijn gekomen. We spreken af om 's avonds wat te gaan drinken. Eerst gaan we een stukje lopen in Phnom Penh. We gaan richting de rivier en zien een ijssalon en hebben hier zo'n zin in. Het ijs word hier van melk gemaakt dus moet het helemaal goed gaan. We nemen beide een hoorntje met bolletjes en gaan er eens goed voor zitten. Dit is echt zo lang geleden...

We hebben ook zin om weer een keer wat anders dan rijst te gaan eten en in de LP (lonely planet) staat dat ze hier heel goede mexicaan hebben en besluiten dat maar te gaan proberen. Nou het was dus echt een hele tegenvaller. Het was zo droog als het maar kan en er zat ook helemaal geen smaak aan. Je hebt hier ontzettend veel kinderen die de hele tijd van alles aan je willen verkopen. We hebben twee boeken gekocht over de Khmer Rouge periode en de rest maar netjes af-geserveerd. Soms wordt je er helemaal gek van, iedereen wil wat aan je verkopen en die tuktuk drivers zeuren ook de hele dag aan je kop hier.

's Avonds gaan we naar de rooftop bar van ons hotel om samen met Hilke wat te gaan drinken. Je kan hier ook films kijken dus we installeren ons op een hele comfortabele bank en kijken een film. Het is een heel relaxte avond.

11 mei

We hebben gisteravond besloten om met z'n drieën naar het S-21 museum en naar de killing fields te gaan. Als eerste gaan we naar het museum. Voor 1975 was dit nog een school maar in de tijd van de Khmer Rouge hebben ze hier een gevangenis van gemaakt. Je hebt hier vier verschillende gebouwen. De klaslokalen zijn veranderd in cellen en martelkamers. Sommige cellen zijn maar 0.8x2 mtr. Je ziet hier vooral veel foto's van de slachtoffers en in de kamers staan nog de bedden met de marteltuigen. Hier krijg je echt een voorstelling van hoe wreed het regime van Pol Pot was. Van iedere gevangene werd een foto gemaakt, die ook te zien zijn in dit museum. De angst is af te lezen van hun gezichten. Van de 20.000 mensen die hier gemarteld zijn hebben er maar zeven mensen het overleefd. Ze hebben het overleefd door hun vaardigheden zoals bijvoorbeeld fotografie of schilderen. De rest werd afgevoerd naar de killing fields voor executie. We hebben hier een paar uur rondgelopen en zijn toen verder gegaan naar de killing fields.

We zijn met een tuk tuk gegaan en hebben ons eerst af laten zetten bij een restaurant. De tuk tuk driver gaat bij ons aan tafel zitten en besteld ook wat te eten. Helemaal niets mis mee totdat wij de rekening krijgen en ook voor hem moeten gaan betalen. Dat is dus niet helemaal de bedoeling. Dus wij betalen niet voor hem en betalen alleen voor ons zelf. Volgens ons is het ook nog zo dat hij niets hoeft te betalen omdat hij commissie krijgt. Dus het is alleen maar winst voor hem of voor het restaurant. Ze proberen het ook op alle mogelijke manieren om geld van je te krijgen.

Killing fields 'Choueng Ek'

We kopen een kaartje en krijgen er een audiotour bij, deze is ook nog eens vertaald in het Nederlands. Dat is dan wel weer makkelijk. We lopen achter elkaar aan en luisteren naar de verhalen. De killing fields is de plek waar de mensen van de S-21 gevangenis werden vermoord. Als je hier loopt en de verhalen aanhoort krijg je het gevoel dat de horror die hier heeft plaatsgevonden heel veel weg heeft van de concentratiekampen van WOII. Toen Pol Pot d.m.v. een guerrillastrijd de Vietnamese communisten in 1975 o.l.v. president Nol had verdreven gaf hij de bevolking het idee een democratisch land op te willen bouwen maar ondertussen hij had hele ander plannen. Het werd een dictatoriale staat waar zijn idealen werden uitgevoerd. Het Rode Khmer leger vormde hij van laagopgeleide plattelandsjongeren die vervolgens intensief werden geïndoctrineerd zodat ze in zijn ideologie gingen geloven. Hij geloofde in het plattelandsleven en wilde een nieuwe staat oprichten, Angkor genaamd. Binnen 48 uur werden alle grote steden waaronder Phnom Penh volledig geëvacueerd en werden de mensen naar het platte land verdreven om daar dwangarbeid uit te voeren. Ze moesten 14 uur per dag werken en kregen bijna niets te eten. Door ondervoeding en ziekten stierven veel mensen. Alles zoals godsdienst, scholen, ziekenhuizen, sieraden en zelfs families werden afgeschaft. Families werden uit elkaar gerukt en iedereen moest zijn leven in het kader stellen voor de staat Angkor. Iedere vorm van individuele weerstand of anarchie tegen het regime werd de kop ingedrukt d.m.v. executie. Bepaalde doelgroepen werden bij voorbaat al geëxecuteerd. Deze mensen waren o.a. leraren, artsen, advocaten, engineers en zelfs mensen die er intellectueel uit zagen zoals brildragers en mensen die een andere taal beheersten. De mensen werden met donkere dichte vrachtwagens aangevoerd op de killing field waar er meer dan 300 van waren in die tijd. In het begin van het jaar 1975 kwamen hier, Choueng Ek, ongeveer twee vrachtwagens per week met 50 mensen. Ieder jaar liepen die aantallen op en in het laatste jaar waren het zo'n 300 personen per dag. Het zijn niet alleen volwassen mannen maar ook kinderen en vrouwen. Pol Pot had gezegd: 'je moet ze allemaal uitroeien vanaf de wortels'. Omdat kogels te duur waren werden de mensen zodra ze uitstapten letterlijk afgeslacht met bijlen, messen en met andere botte voorwerpen waarmee de schedels werden ingeslagen. Vervolgens werden ze in massagraven gegooid. Die plekken zijn nagenoeg ontruimt en worden nog symbolisch door een omheining weergeven. Nog steeds komen, vooral na een moesson periode, botten, schedels en kledingresten boven de grond. Tijdens het lopen over een pad zien we zelfs een bot uit de grond steken. Overal hebben ze vitrines met botten, schedels en kledingresten staan. Het meest moeilijke stuk van de dag is het aanschouwen van de killing tree. Het is niet voor te stellen maar de wreedheid ging zo ver dat baby's voor de ogen van de moeders werden doodgegooid tegen deze boom en dat vervolgens de moeders ook werden vermoord. Ze werden in hetzelfde massagraf gegooid. Ze hebben hier ook een groot monument staan van 17 verdiepingen hoog, hier hebben ze ongeveer 9.000 schedels in liggen. Deze zijn door wetenschappers onderzocht en gecategoriseerd. De rest laten ze liggen in de graven omdat er geen plek meer is om ze op te bergen en de zielen te laten rusten. In 1979 viel een Vietnamese leger Cambodja binnen en verdreven de Rode Khmer. Na schatting heeft het regime van Pol Pot 2 á 3 miljoen burgers (eigen bevolking!) vermoord wat neer komt om 20% van de gehele bevolking.

Na deze verschrikkelijk zware maar indrukwekkende dag laten we ons weer afzetten bij ons hotel. En op het moment dat de tuk tuk driver ons afzet begint hij weer over het eten in het restaurant, dat hij nog nooit zoiets heeft meegemaakt en dat hij het belachelijk vindt. We betalen de beste man het afgesproken bedrag voor de rit en lopen weg.

's Avonds komen we nog twee Nederlanders tegen en gaan met z'n vijven naar de weekend night market om daar een hapje te eten. Hier staan een paar kraampjes en in het midden liggen matten op de grond waar je op kan gaan zitten. Iedereen haalt overal wat eten vandaan en we zitten in een kring op de grond wat te eten. Ik zag een bal liggen en dacht aan een gehaktbal met een crunchy laagje eromheen. Ik vraag ook niet wat het is en bestel het. Onze magen draaien om want er zit een ei in met een kuikentje. Je ziet de haartjes nog zitten. Deze heb ik maar niet opgegeten. Jolanda en rest moesten hier wel erg om lachen. Ze eten hier de meest vreemde dingen van insecten tot hondenvlees en je kunt zelfs slang eten hier...

Na de tijd gaan we weer naar het rooftop cafe in ons hotel en drinken gezellig een biertje en praten na over wat we vandaag hebben ervaren.

12 mei

We besluiten om vandaag niet zo heel veel te gaan doen. Als eerste proberen we wat uit te slapen. Daarna gaan we voor een ontbijt en gaan de stad in. We lopen hier wat rond en bezoeken een grote shopping mall en de central market. 's Avonds gaan we voor een typisch Cambodjaans gerecht: Amok. Dit word geserveerd in een kokosnoot en smaakt echt fantastisch. Als we thuis zijn moet ik hier maar het recept van opzoeken...